Jean Price-Mars se youn nan pi gwo pansè 20tyèm syèk ayisyen an. Li te yon medsen, diplomat, etnològ epi ekriven. Li jwe yon wòl enpòtan nan redekouvri ak valorize idantite ayisyèn nan. Yo konsidere l kòm youn nan premye gwoup moun ki tanmen mouvman endijenis nan peyi Dayiti.
Li fèt 15 oktòb nan Gran Rivyè nan nò peyi a, nan lane 1876, li mouri nan lane 1969. Price-Mars grandi nan yon peryòd kote te gen anpil boulvèsman pòs-kolonyal . Se papa l ki premye ba l moso ledikasyon nan aprann li labib ak tradui fab Lafontèn yo nan lang kreyòl Ayisyen an.
Apre l te fin pase plizyè ane nan kolèj Gregwa nan okap, li antre pòtoprens vin kontinye klas li nan lise Petyon nan lane 1892. Apre bakaloreya l nan lane 1895, li tou rantre nan lekòl medsin. Nan lane 1899, li ale Pari pou l ka kontinye etid medsin nan .
Nan chache plis konesans, li kòmanse fè lòt etid sou ras moun. Nan tan li pase Pari yo li te plis ale nan espas kote ki gen entèlektyèl ki soti nan dyaspora afriken an.
Jean Price-Mars se yon pyonye nan mouvman endijenis la. Yon mouvman ki t ap chache redekouvri epi valorize rasin afrikèn ak desandan kilti ayisyen an.
Nan kòmansman ane 1930 yo, li te vin youn nan pi gwo aktè nan mouvman negritid la ak lòt ekriven tankou Aimé Césaire ak Leopold Sédar Senghor.
Travay Price-Mars yo pa sèlman chita nan etnografi. Li ekri tou sou istwa, sosyoloji epi politik. Ansanm apwòch li fè sou plizyè disiplin ede li bay yon vizyon global epi divèsifye sou sosyete ayisyèn nan. Li itilize konesans medikal li pou l ka etidye pratik tradisyonèl epi gade lyen yo genyen ak kilti epi espirityalite nou.
Anplis travay entèlektyèl li, Jean Price-Mars te yon diplomat aktif. Li te anbasadè peyi Dayiti nan peyi Lafrans, Repiblik Dominikèn epi nan Nasyonzini. Wòl diplomat li a te ede l defann enterè Ayiti devan sosyete entènasyonal la, epi leve kilti ayisyèn nan, nan peyi etranje yo.
Youn nan zèv ki fè Price-Mars imòtèl se esè li a " Ainsi Parla l’Oncle " liv sa konsidere tankou bib mouvman endijenis ayisyen an, nan retabli tradisyon ak fòlklò ayisyen an nan tout dimansyon. Ki enspire anpil ekriven ayisyen ak lòt karayibeyen.
Nan lane 1941, Price-Mars fonde enstiti etnoloji. 1956 yo pral nome l kòm prezidan premye kongrè ekriven ak atis nwa nan peyi Lafrans. Kèk ane aprè, akademi fransè onore l pou tout zèv li yo.
Jean Price-Mars enfliyanse anpil jenerasyon atis, ekriven, chèchè ayisyen ak nan dyaspora afriken an. Li se youn nan moun ki aprann nou pou n toujou nou menm. Li mouri petyonvil a 92 zan premye mas 1969.
Carlène Moreau
Add comment
Comments